Op basis van artikel door Laura Koenders (2024). Lees hier het hele artikel.
Generatieve AI (genAI), met name large language models zoals ChatGPT, beïnvloedt het onderwijs ingrijpend. Zo’n 65% van de studenten maakt inmiddels gebruik van deze technologie (Chung et al., 2024). De inzet ervan is divers, van hulp bij structureren en herschrijven van teksten tot brainstormen en informatie vergaren. GenAI fungeert daarbij als efficiënte, altijd beschikbare sparringpartner. Hoewel de bezwaren legitiem zijn (denk aan bias, energieverbruik en auteursrecht), is het gebruik onder studenten massaal en waarschijnlijk blijvend.
Leidt gebruik van genAI tot leren?
De kernvraag is of studenten daadwerkelijk leren van genAI-gebruik. De meta-analyse van Deng (2024) suggereert dat genAI-gebruik samengaat met hogere motivatie, lagere mentale inspanning, betere producten en een toename in kritisch en analytisch denken. Toch zijn deze resultaten genuanceerd: verbeterde producten betekenen niet per se dat studenten zelf betere academische vaardigheden ontwikkelen. De meeste studies meten output, niet leerproces. Bovendien is de gemelde toename in kritisch denken vooral gebaseerd op zelfrapportage, wat twijfelachtig is als meetmethode.
Cognitive offloading en mentale luiheid
Een belangrijke zorg is cognitive offloading: studenten besteden denkprocessen uit aan AI. Dit is aantrekkelijk, maar risicovol. Het kan leiden tot oppervlakkig leren en afname van kritisch denkvermogen (Gerlich, 2025). Zelfs als AI als tutor wordt ingezet, leidt dit tot minder diepgaande interactie dan bij menselijke begeleiding (Chen, 2025). Een vicieuze cirkel dreigt: hoe meer studenten AI vertrouwen, hoe meer ze taken delegeren – ook die juist belangrijk zijn voor diepgaand leren.
De crux: het hangt af van het gebruik
Of AI het leren versterkt, hangt volledig af van hoe de technologie wordt ingezet. GenAI is ontworpen om snel en behulpzaam te zijn, maar dat maakt het ook verleidelijk om belangrijke leerstappen over te slaan. De uitdaging is dus om studenten te verleiden tot onderwijskundig verantwoord gebruik. Goed AI-gebruik sluit aan bij bewezen leerprincipes: herhaling, oefening, feedback, motivatie en samenwerking (Rosenshine, 2012; Hattie & Timperley, 2007).
Conclusie
De kernboodschap is helder: gebruik AI doordacht. Dit vereist AI-geletterdheid bij zowel studenten als docenten. Alleen door gerichte professionalisering en didactische begeleiding kan genAI bijdragen aan verrijking van leren, in plaats van verarming. Universiteiten spelen hierbij een sleutelrol in het bevorderen van bewust, kritisch en effectief AI-gebruik in het hoger onderwijs.
Samengevat door ChatGPT om 15 juli '25