Wat is werkplekleren?

Er zijn verschillende benaderingen van werkplekleren die ik heb uitgewerkt in het Handboek Leren & Ontwikkelen in organisaties. De meeste benaderingen zien het als een ultieme vorm van professionalisering in teamverband waarbij de werkpraktijk het vertrekpunt vormt en leertechnologie als vanzelfsprekend wordt ingezet.

Het accent ligt daarbij meer op de ontwikkeling van de betrokkenen op langere termijn dan op deskundigheidsbevordering die gericht is op  het leren van vaardigheden en kennis op korte termijn.
Werkplekleren is dan het leren door eigen werksituaties om te zetten naar leersituaties en omgekeerd zodat de professionele ontwikkeling van betrokkenen wordt versterkt.

Het kan toegepast worden  in een korte interventie, een langlopend programma (bijv. leiderschap of teamontwikkeling) of een gericht leertraject, Wij hebben de afgelopen 5 jaar meer dan 90 projecten uitgevoerd waarbij wij organisaties geholpen hebben om het werkplekleren toe te passen. Uit ons onderzoek blijkt dat de voortgang en resultaten van het toepassen van werkplekleren afhankelijk zijn van de mate waarin voldaan is aan de drie condities van de Werkplekleercyclus: Verbinding, Verdieping en Reflectie met praktisering.

Verbinding

Een werkplekleer-traject wordt flexibel ingericht aan de hand van de ontwikkeluitdaging zoals de organisatie die ziet en de ontwikkelbehoefte van de deelnemers. Deze laatste is afhankelijk van de inhoud van het traject, de manier van leren, het gebruik van leertechnologie en de rol van de begeleidende expert/trainer/coach. Dit gebeurt op een originele manier via videocommunicatie. Het is even wennen want de deelnemers zijn vaak gewend aan manieren van leren waarbij de trainer de inhoud en vorm bepaalt.  Als er voor de deelnemers verbinding is tussen de ontwikkeluitdaging en hun leerbehoefte, wordt vervolgens met een leer- en ontwikkelscan zichtbaar gemaakt op welke inhoud/thema’s de deelnemers zich willen ontwikkelen.

Deze conditie wordt in de praktijk vaak overgeslagen.  Onze ervaring leert dat als er eenmaal verbinding is over de inhoud en vorm (werkplekleren met leertechnologie) ieder werkplekleer-traject boven verwachting goed verloopt.

Verdieping

Een langerlopend werkplekleer-traject varieert van 3 to 12 maanden en kan flexibel door de groep worden samengesteld. Meestal zijn het 5 tot 12 bijeenkomsten aangevuld met online leeractiviteiten op een leerplatform via hun smartphone of laptop. In de bijeenkomsten brengen de deelnemers foto’s, verhalen en video’s in van hun eigen werksituaties waarin ze zich verdiepen aan de hand van leeractiviteiten zoals Spiegelen,  Analyseren, Leerinteractie, Betekenisvolle dialoog en Gedeelde betekenis.

De leeractiviteiten worden gefaciliteerd door allerlei werkvormen zoals Dagstart, Kampvuur, Beeldsessie, Kracht- en ontwikkelpunten, Vernieuwen van werksituaties, Lessons Learned, een Leergame en Feedback & Reflectie.  Zij sturen daarmee zowel de inhoud als het verloop van hun leerproces waarvoor ze zelf verantwoordelijk zijn.

De SDB-Academy heeft hiervoor een kantenklare werkvormen-box ontwikkeld.

Reflectie met praktisering

Het is de bedoeling dat de ontwikkeling van de deelnemers tijdens en na het afloop van het leertraject wordt gestimuleerd door hen te leren zelf te reflecteren op wat ze geleerd hebben en dat vervolgens in nieuwe werksituaties toe te passen (praktiseren).  Daar zijn allerlei vormen voor zoals Zelfreflectie, Coaching of werken met de Leergame.

Op het eind van het traject vindt een tweede meting met de leer-en ontwikkelscan plaats waarmee wordt vastgesteld in hoeverre iedere deelnemer zich op de afgesproken thema’s heeft ontwikkeld.
De deelnemer leert bij deze benadering van werkplekleren steeds in drie terugkerende stappen: verbinden, verdiepen en reflecteren met praktisering oftewel de Werkpleercyclus.
Binnen de groep ontstaat hierdoor een sterke leer-en feedbackcultuur waardoor het functioneren en hun teamprestaties sterk verbeteren.

Academie voor Werkplekleren
Dr. Jos J.M. Baeten

Baeten, J. in Mooijman, E., Rijken, J.,& van Dam, N. (2018). Handboek Leren & Ontwikkelen in organisaties. Groningen: Noordhoff.